José Couso na nosa memoria, sempre

José Couso

Hai cincoenta anos o meu profesor de francés, un home chamado Arsenio Espilla; un republicán que, por selo, pasara varios anos no cárcere de A Coruña, púxome nas mans un poema de Paul Elouard que eu non coñecía. Cando empecei a lelo en voz alta nin sequera entendía o significado de todas as palabras…

Sur mes cahiers d´ecolier

Sur mon pupitre et les arbres

Sur le sable, sur la neige

J´ecris ton nom

 Endebén, segundo avantaba na lectura, eu, que non tiña fe relixiosa, sentía que aqueles versos soaban nos meus beizos como unha oración…

Sur toutes les pages lues

Sur toutes les pages planches

Pierre sang papiér ou cendre

J´ecris ton nom 

E cando lin a última estrofa, aquela emoción que me fora apreixando, verso a verso, trocouse nun calafrío que me percorreu o espiñazo…

E par le pouvoir d´un mot

Je recommence ma vie

Je suis né pour te connaitre

Pour te nommer

Liberté

Nunca esquecín aquela vivencia e cando moitos anos despois escribín un feixe de relatos para rapaces, e recollínos nun libro titulado Sorrir en Frades, ambieiteinos nos meses previos á rebelión militar do 18 de xullo, e creei a figura dun mestre republicán que antes de ser detido polos falanxistas, aprende aos alumnos este poema. Nel está a síntese do seu testamento intelectual:

E  polo poder dunha palabra

Reanudo a miña vida

Nacín para coñecerte

Para nomearte

 Liberdade.

Eu precisaría hoxe aquí a voz e o verso de Paul Elouard, de Pablo Neruda, de Dulce Chacón, de Uxío Novoneyra, de Juan Gelman  ou de algún outro gran poeta para dicir todo o que penso e todo o que sinto neste encontro en memoria de José Couso, ante a súa familia, os seus colegas, os seus amigos.

Porque eu non teño o pulo, nin a forza moral da nai, Maribel Permuy, nin a de Javier Couso, o irmán, para dirixirme aos militares asasinos de José e aos xuíces que arquivaron a querela por asesinato. Nin sequera sinto a miña conciencia limpa para falar hoxe ante eles e os seus familiares e amigos, porque coido que eu puiden facer máis, que todos puidemos facer moito máis, para impedir a participación do exército español na invasión de Irak, e evitar as incontabeis víctimas desta guerra atroz.

Se o bombardeo de Guernica parecía anunciar que as Reglas da Guerra acordadas na Haia, no 1922, perderan toda vixencia, despois, durante a Segunda Guerra Mundial, confirmouse que a rendición dos exércitos inimigos tería que conseguirse masacrando a poboación civil dos respectivos países. Tentárono os alemáns e os xaponeses, e conseguírono os aliados, despois que a RAF bombardease cidades como Hamburgo, Berlín ou Dresde, causando centos de miles de mortos civís; e que o Pentágono escollera varias cidades xaponesas, para ser bombardeadas con  miles de toneladas dunha nova bomba incendiaria, fabricada en colaboración cunha empresa petrolífera, que, previsiblemente, acabarían co sesenta por cento da poboación. E como Xapón non se rendiu, tomouse a decisión de lanzar as bombas atómicas en Hiroshima e Nagasaki.

O mundo calou e non pasou nada. Terían que decorrer moitos anos ata que os estudiosos da historia cuestionasen a ética das accións bélicas dos vencedores.

Tanta confianza tiñan os dirixentes norteamericanos na complicidade dos medios de información do país, que na guerra do Vietnam autorizaron a presencia de xornalistas na fronte de combate; pero a prensa e a televisión levaron á opinión pública unha información veraz sobre os horrores da invasión e a humillación da derrota, e os dirixentes políticos e militares acordaron que iso non se repetiría. O xornalista en xeral e o corresponsal de guerra en concreto, pasaron a ser temidos e odiados.

O Poder, ese Poder que é quen de arranxar guerras por intereses económicos; que fai e desfai estados, e quita e pon gobernos no mundo; quixera unha cidadanía alleada, cunha noción da felicidade que vai do botellón ao consumismo. Quixera unha prensa sumisa, calada e cega, ante o expolio do planeta, ante a destrucción da natureza; ante as armas de exterminio masivo, empregadas nas guerras contra inimigos moi inferiores; ante a vulneración dos Dereitos Humanos dos vencidos…

Pero José Couso, un home bo, que amaba a profesión de xornalista e cría na obriga de informar, abriu os seus ollos enormes por nós, para todos nós, a través da súa cámara. Era un observador incómodo, e por iso morreu. Por iso o mataron en Irak, como ao ucraniano Taras Protsyuk e ao xordano Tarek Ayub.

O máis terrible dunha vida roubada, como a de José Couso, é o valeiro que nos queda na alma; esta sensación de que sempre ganan eles, os mesmos, os malos. Para defendérmonos desta negatividade precisamos recordar a exemplaridade do ser querido, do amigo, do paisano. Eu gardo del dúas imaxes: gravando a propia morte no hotel Palestina, para darnos tetemuña dun crime de guerra; e, xa ferido, camiño do hospital, sen se queixar sequera, falándolles dos fillos a Jon Sistiaga e a Jorge, o cámara de Televisa; pedíndolles que lle mantivesen a cabeza alta.

Levar a cabeza alta é unha actitude irrenunciable na familia Couso Permuy. Véndoos é imposible non sentirnos tocados, aguilloados, pola súa exemplaridade. É como se a firmeza e a valentía do seu andar sacralizasen un camiño que as persoas de ben precisamos seguir.

Como xornalista, como galego, como ferrolán, reconfórtame a convocatoria do Premio José Couso de Liberdade de Prensa, creado polo Colexio Profesional de Xornalistas de Galicia e o Club de Prensa de Ferrol, para recoñecer o labor –as máis das veces a heroicidade moral– duns profesionais da información que día tras día loitan pola liberdade e pola dignidade de todos.

A convocatoria deste premio, como as iniciativas doutros colectivos noutras cidades, fan inútil a acción criminal dos desalmados que quixeron quitarlle a vida ao noso amigo. Porque José Couso non está morto, nin o estará mentres viva no noso recordo. Quixeron  matalo, e fixérono inmortal ao convertelo nun símbolo. Cando pensemos en José Couso xa non poderemos pechar os ollos ante a brutalidade do Poder, a vileza dos políticos, a cobardía da Xustiza e a perversión dos medios de comunicación, carentes de ética. A memoria de José Couso fainos máis conscientes e máis fortes.

                                                                         Ferrol, 16 de maio de 2008

Deixa un comentario