Das moitas humoradas que me chegaron por wasap nas festas de Nadal, ningunha me pareceu tan enxeñosa como a viñeta coas siluetas de catro Reis Magos en ringleira, recortadas no horizonte. O de diante pregunta: -¿Pero no éramos tres? E o último bérralle: -¿Por qué no te callas?
O certo é que no evanxeo de Mateo -único que informa da adoración dos Magos- non se di cantos eran e nas representacións gráficas das catacumbas de Roma aparecen dous, tres e catro; pero houbo comunidades cristiás que falaban de doce, quince e ata de sesenta. O papa León I resolveu o dilema no século V ao dicir na homilía Solemnidade da Epifania que son tres. Pouco despois xa tiñan nome propio e aínda que seguían sendo Magos e así se representaban en pinturas e mosaicos, non tardaron en converterse en Reis Magos e trocar os gorros por coroas. No século XV, Baltasar pasou a ser negro e tamén indíxena do Novo Mundo nalgúns lenzos, durante a conquista e colonización. Ante tal desmesura imaxinativa non pode estrañar que circulase a lenda dun cuarto Rei Mago, peregrino a Belén, que non chegou a tempo de adorar o Neno.
A min paréceme o argumento idóneo para que un escritor de talento como Chejov, Bernard Shaw ou o noso Wenceslao crease un Rei Mago humorístico de valor universal, ao xeito de Don Quixote, que Woody Allen levaría ao cine como director e protagonista; pero o pastor presbiteriano estadounidense Henry van Dike viu na lenda a inspiración dun conto moralizante e escribiuno en 1896. Chamou Artabán ao cuarto Rei Mago: advertiu ao lector de que relataría o que oiu no Vestíbulo dos Soños, no Pazo do Corazón Humano; e contou que Artabán saiu da cidade de Ecbatana, en Persia, para encontrarse con Melchor, Gaspar e Baltasar no Templo das Sete Esferas, á saída de Babilonia e faceren xuntos o camiño a Belén. Artabán levaba un zafiro, un rubí e unha perla como ofrenda ao Salvador; pero atopou un enfermo moribundo e detívose a atendelo. Devolveuno á vida, mais aquela demora obrigouno a viaxar so e a pagar co zafiro as provisións para cruzar o deserto. Chegou a Belén cando xa a Sagrada Familia fuxira a Exipto e os soldados de Herodes mataban os nenos. Sobornou co rubí a un capitán e puido salvar a un. Despois, durante 33 anos, buscou a Xesús entre os pobres e os oprimidos, sen atopalo; e cando, vello e enfermo, volveu a Xerusalén, soubo que ían crucifícalo con dous ladróns. Artabán pensou que quizais podería rescatalo coa perla que aínda gardaba; pero viu unha moza que ía ser vendida como escrava para pagar as débedas do pai, e mercou coa perla a súa liberdade.
Xesús morría no Gólgota e Artabán morría tamén, sentindo o fracaso da súa misión; entón escoitou unha voz que viña de lonxe e dicíalle: “Canto fixeches polos meus irmáns, por min o fixeches”. E conta Van Dike que Artabán suspirou con alivio e finou cun sorriso nos beizos.
Non serei eu quen negue mérito ao Emérito para figurar como cuarto Rei Mago na viñeta que me enviaron. De estrelas sabe o que esqueceu o demo –terreais todas, si, pero cegadoras-; e en fabricar ouro non houbo alquimista que o igualase. Para min que ten a pedra filosofal nun banco suízo. Porén, posto a escoller un cuarto Rei Mago, quedo co Artabán de Henry van Dike. A este véxoo cos outros tres no relicario da catedral de Colonia e ao Emérito celebrando cumpreanos en Abu Dabi. A cadaquén o seu.
