Do enxeñeiro e empresario José María González-Llanos Caruncho está dito case todo; do home, case nada. Nin sequera hai fotos súas nos arquivos fotográficos dos xornais, que debeu de ser pouco dado ao protagonismo.
Nos límites deste artigo tentarei achegarme algo á faciana máis humana deste ferrolán, nado en 1899, casado con Ignacia Galvache Cerón, coa que tivo dezaseis fillos, dos que viviron trece, e falecido no 1990.
Se de alguén dicimos que é “persoa de carácter”, soemos dar a entender que ten mal carácter. Non parece o caso de don José María González-Llanos, home de rexa personalidade, e quizais con certa soberbia profesional por ser consciente do seu saber –non confiaba nos informes técnicos, viñesen de onde viñesen, e, dende logo, non admitía leccións de ninguén-; pero respectuoso coa xente de valía, e agradecido a quen lle era leal.Velaí un exemplo:
O proxecto do primeiro barco construído en Astano, un pequeño pesqueiro de madeira, fixérono fóra da xornada laboral, dous xoves deliñantes da Constructora, Jesús Noval e Alonso Area, na casa de González-Llanos, convertida, provisionalmente, en oficina técnica. Moitos anos despois, cando Noval ocupaba, en Madrid, un alto cargo en Elcano, empresa que, temporalmente, auxiliou a Astano, acompañou a un superior a unha entrevista con Llanos. O directivo de Elcano entrou so no despacho, e Llanos, que sabía das humanas vaidades, preguntoulle: -¿Ha venido usted solo? O directivo respondeu que viñera con Noval, e Llanos comentoulle: -Pues me agradaría saludar a Noval. Así que o directivo saiu a explicarlle a Noval que Llanos quería saudalo; e cando Noval entrou no despacho, Llanos púxose en pé, abrazouno e bromeou: -Antes no tenía usted bigote.
Aqueles primeiros deliñantes de Bazán que formara na España da postguerra foron un orgullo para el, e cando, xa xubilado, recibiu a visita dos tres que marcharan a Astano –Deus, Pereira e Sande-, o día que se cumprían cincoenta anos da creación da Escola de Deliñantes, tivo unha enorme alegría.
Quero subliñar o respecto e a consideración que González-Llanos, home do 18 de xullo, tivo para os vencidos na Guerra Civil e os non adictos ao Réxime. Des que teño memoria destas cousas oín contar que nunha botadura en Bazán, Franco preguntoulle se había moitos roxos na empresa, e Llanos respondeulle escuetamente: -Suficientes, excelencia. Sabido é que os non readmitidos na Constructora pola folga do aceite, entraron en Astano, e que maquinistas navais expulsados por servir en barcos da República, entraron en Fenya e Astano. Teño, ademais, unha experiencia familiar:
Meu pai e González-Llanos eran da mesma idade e de rapaces xogaron ao fútbol en equipos distintos. Nun dos enfrontamentos, meu pai meteu varios goles, Llanos felicitouno, e dende entón se saudaron cun aceno cortés. Chegou a guerra, meu pai foi ao cárcere e, ao saír, cabo de catro anos, abatido e enfermo, fixo o que tantos outros: agardar ao director da Constructora no portal da casa para lle pedir traballo. En canto Llanos viu a meu pai foi dereito a el, escoitouno e díxolle que se presentase o día seguinte na oficina de dirección.
Meu pai, albanel de profesión, entrou na Constructora e eso salvoulle a vida, pois meses despois tiña que encamarse durante dous anos, cunha tuberculose avanzada.
Hai débedas de gratitude que nunca se pagan.
