Ferrol, Ferrol, Ferrol, onde eu nacín: Alzheimer

De todas as enfermidades senís, da que máis se fala hoxe é da chamada Alzheimer; pero este é un nome que coñecemos recentemente, e antes, cando os vellos perdían a memoria e a razón, diciamos: “a avoíña está chocha”  ou  “o avó toleou”. Quizais o primeiro caso de Alzheimer que coñecín –aínda que non o nome- foi o de Bernabé, o home de Cipriana. Comentoullo, moi afectada, miña nai a meu pai, sendo eu mozo, mentres xantabamos.

Bernabé e Cipriana eran de Serantes e formaban unha parella curiosa: ela moi alta, el moi pequeno. Ninguén entendera o seu namoro, pero casaron noviños e quixéronse sempre. Meu pai, bromista e argalleiro, facíaos rir dicíndolles que cando estaban na cama e o corpo lles pedía guerra, Bernabé despedíase dicindo: -Dame un bico, Cipriana, que vou pra abaixo.

Cipriana viña vender froita aos mercados de Ferrol, e Bernabé traballaba de carpinteiro. Tiveran tres fillas, que casaron e déronlles netos, e cando contaban levar unha vellez serea, Bernabé foi perdendo o xuízo. A muller coidouno amorosamente, pero ao pouco tempo Bernabé non coñecía a ninguén, nin a ela sequera.

Unha das fillas sorprendeuno poñendo un candado na porta do chabolo onde gardaba a ferramenta, e cando lle preguntou por que o facía, Bernabé baixou a voz e respondeulle mentres sinalaba á que sempre fora a súa casa:

-Quero pechar ben o chabolo, porque lle teño moito medo a unha muller grande coma o demo, que vive nesa casa.

A miña irmá ten Alzheimer e houbo que ingresala en EUXA, o xeriátrico de Narón; pero o meu cuñado, que ten a cabeza perfectamente, foi con ela e vive para ela. Miña irmá recoñece a familia, e os domingos, cando vou vela, leva unha sorpresa; como se me vise por primeira vez en moito tempo: abre moito os ollos, surrí, bótame os brazos e di: -¡Mi hermaniño! Logo abrázame e énchenselle os ollos de bágoas. Se me ausento un minuto para ir ao coche ou saudar a un coñecido, cando volvo cabo dela, doulle outra alegría e a escena repítese.

En EUXA está tamén Emma, filla de Volusiano, o meu barbeiro de neno, e curmá de Mario e Carlos Villamil. Ten Alzheimer dende hai dous anos e canta todo o día un repertorio amplísimo de cancións ferrolás. O domingo pasado Emma veu coa filla e o xenro, canta que canta, polo corredor ata onde estabamos nós. Eu cantei con ela ata que me sorprendeu cunha canción moi divertida, para min descoñecida, que di:

Al salir el sol dorado

una mañana de abril

creí que estabas cogiendo

matitas de perejil.

Dame la perejilera

que te la vengo a pedir,

tengo el pollo en la cazuela

y le falta el perejil.

Entón sucederon tres cousas que quixera saber contar para transmitilas en imaxes: viñeron buscar a miña irmá para levala ao baño; cando Emma rematou a canción, chamoulle á filla  “mamá”. Ante a miña sorpresa, a filla explicoume que, des que enfermou, Emma pensa que a filla é a nai. Moi cariñosamente preguntoulle: –¿Verdad que yo soy tu mamá? Emma respondeulle cun “si” escueto, e seguiu cantando. Nese momento traían de volta a miña irmá, que en canto me veu, levou unha alegría, abriu os ollos, surriu, botoume os brazos, apoiou a cabeza no meu peito, e enchéronselle os ollos de bágoas.